Αχερουσία

Αχερουσία
Σταύρου Ξαρχάκου – Νίκου Γκάτσου
Ερμηνεία: Σταμάτης Κόκοτας, 1970

Το τραγούδι «Αχερουσία» του Σταύρου Ξαρχάκου, σε στίχους Νίκου Γκάτσου, αναφέρεται στην Αχερουσία λίμνη, που κατά τη μυθολογία μας, υπήρξε μια από τις εισόδους στον Άδη. Η Αχερουσία ήταν μια ελώδης λίμνη που απλωνόταν στην περιοχή της σημερινής Παραμυθιάς της Ηπείρου, στον ποταμό Αχέροντα. Σε ανασκαφές που άρχισαν το 1958 στην περιοχή ανακαλύφθηκε πάνω σ’ ένα λόφο το αρχαιότερο ελληνικό νεκρομαντείο, αυτό της Εφύρας. Σήμερα το έλος έχει αποξηρανθεί με τεχνητά μέσα και αποτελεί μια από τις ευφορότερες περιοχές της Ηπείρου, γνωστή ως Φανάρι.
Η Αχερουσία λίμνη, σύμφωνα με τη μυθολογία, ήταν η πιο γνωστή από τις εισόδους για το Βασίλειο του σκοτεινού Άδη. Με αυτό τον τρόπο η φαντασία των αρχαίων Ελλήνων έπλασε το σκηνικό για το ταξίδι της αναχώρησης των νεκρών…
Ο Χάροντας, ακοίμητος οδηγός, σκληρός, αμείλικτος και σκυθρωπός, περίμενε στην όχθη για να μεταφέρει με τη βάρκα του, μέσα στην ομίχλη και το βούρκο των ποταμών, τις ψυχές στην αντίπερα όχθη, παίρνοντας ως αμοιβή τον οβολό, ένα μικρό νόμισμα των αρχαίων που οι ζωντανοί έβαζαν στο στόμα των νεκρών για να πληρώσουν τα πορθμεία της μετάβασης στον άλλο κόσμο – έθιμο που συναντάμε ακόμα και σήμερα σε ορισμένες περιοχές… Επίσης, τοποθετούσαν δίπλα στο σώμα του νεκρού ένα γλυκό, με το οποίο θα ξεγελούσε τον Κέρβερο, τον φοβερό τρικέφαλο σκύλο – φύλακα του Άδη.
Στον Κάτω Κόσμο οι ψυχές δικάζονταν από τον μεγάλο κριτή, τον Άδη, και τους τρεις δίκαιους μυθικούς ηγεμόνες, τον Μίνωα, τον Ραδάμανθη και τον Αιακό. Ανάλογα λοιπόν με το τι είχε καμωμένα ο καθένας στη ζωή του, έβγαινε και η απόφαση του δικαστηρίου. Οι δίκαιοι πήγαιναν στα Ηλύσια Πεδία ή στα νησιά των Μακάρων και οι άδικοι στα Τάρταρα, που βρίσκονταν στα έγκατα της γης και αποτελούσαν τόπο μαρτυρίου. Για τον μάταιο και αμαρτωλό τούτο κόσμο, για το κυνήγι του πλούτου και της δόξας έγραψε ο Γκάτσος την «Αχερουσία», που όλοι κάποια στιγμή, θέλοντας και μη θα διαβούμε…

Καράβια ταξιδεύουν στην Κίνα στην Ασία
κι ένα μικρό πλεούμενο για την Αχερουσία

Κόσμος το βλέπει στο γιαλό και κείνο προχωράει
χιλιάδες οι αμαρτωλοί κι ο Άδης δεν χωράει

Τρέχει παλεύει ο άνθρωπος και χάνει το μυαλό του
για το σκυλί τον κέρβερο να βρει τον οβολό του

Δόξα και πλούτη και ομορφιά και της ζωής το ψέμαόλα βουλιάζουν κάποτε στου Αχέροντα το ρέμα